lightbox[Disorders]Sleep Disorders!

 

Çfarë janë çrregullimet e gjumit?

Janë kushtet që ndikojnë në cilësinë dhe sasinë e gjumit. Shkaqet nisin nga zakoni i të ndejturit zgjuar deri tek problemet shëndetësore, të cilat prishin ciklin e gjumit. Në qoftë se nuk ndiheni të shlodhur në mëngjes, këshillohuni me mjekun tuaj. Nëse nuk flini gjumë mjaftueshëm, mund të kthehet në një problem të madh që kërcënon shëndetin dhe sigurinë tuaj.

 

Rreziqet e mungesës së gjumit

Mungesa e gjumit mund të ndikojë mbi pothuajse çdo pjesë të jetës tuaj. Mungesa e gjumit bëhet shkak për aksidentet me makinë, probleme në çift, performancë e dobët në punë, probleme me kujtesën, dhe çrregullime të humorit. Studimet e fundit konstatojnë që çrregullimet e gjumit mund të ndikojnë në sëmundjet e zemrës, obezitetin dhe diabetin.

 

Simptomat e pagjumësisë

Edhe pse simptomat varen nga lloji i pagjumësisë ju mund të:

• ndjeheni shumë të përgjumur gjatë ditës
• keni probleme për të fjetur gjumë ose për të qëndruar zgjuar
• gërhisni
• keni ndalim të frymëmarrjes, më shpesh ndërsa flini (apnea e gjumit)
• keni ndjesi të pakëndshme tek këmbët dhe nevojën urgjente për ti levizur (sindromi i këmbëve jo të qeta)

 

Sa orë gjumë ju duhen?

Nevojat për gjumë ndryshojnë nga personi në person, por në përgjithesi rekomandohet:

• 16 orë për foshnjat
• 9 orë për adoleshentët
• 7-8 orë për të rriturit

Disa të rritur ndihen mirë me 5 orë gjumë, ndërkohe ka të tjerë, të cilëve u nevojiten deri në 10 orë gjumë në ditë.

 

Pagjumësia

Është normale që të keni probleme me gjumin një herë në të rrallë, por kur problemi përsëritet çdo natë, atëherë vuani nga pagjumësia. A qëndroni zgjuar për orë të tëra? A zgjoheni shumë herët dhe nuk jeni në gjendje të flini përsëri? A zgjoheni shpesh gjatë natës? Pagjumesia është çrregullim i gjumit, dhe prek një të tretat e të rriturve në një pikë të jetës së tyre.

 

Pagjumësia dhe zakonet e këqija

Në shumë raste, pagjumësia është e lidhur me zakone të këqija para se të shkoni në shtrat. A konsumoni kafe pasdite ose në mbrëmje? A pini duhan ose hani ushqime të rënda gjatë natës? A shkoni në shtrat në orare të ndryshme çdo natë? A flini me televizorin e ndezur?

 

Pagjumësia dhe shëndeti mendor

Problemet e shëndetit mendor të tilla si depresioni, ankthi dhe stresi post-traumatik mund të shkaktojnë pagjumësi. Për fat të keq, disa prej barnave të përdorura për trajtimin e këtyre kushteve gjithashtu mund të shkaktojë probleme me gjumin. Nëse ju mendoni se pagjumësia vjen si pasojë e mjekimit tuaj, konsultohuni me mjekun për të përshtatur trajtimin tuaj në vijueshmëri.

 

Pagjumësia dhe gjendja shëndetësore

Problemet me gjumin shpesh lidhen me probleme shëndetësore si:

• Artriti
• Refluksi
• Dhimbjet kronike
• Astma
• SPOK (Sëmundjet Pulmonare Obstruktive Kronike)
• Insufiçienca kardiake
• Probleme me tiroiden
• Çrregullime neurologjike si insulti, Alzaimeri ose Parkinsoni.

 

Si shkaktarë të tjerë të pagjumësisë mund të përmenden:

• Shtatzënia, sidomos në tremujorët e parë dhe të tretë;
• Menopauza, duke qenë se shoqërohet me afshe të pakëndshme;
• Mosha, burrat dhe gratë janë të predispozuar të kenë probleme me gjumin pas moshës 65 vjeçare;
• Çrregullimi i orës biologjike, për personat që punojnë me turne si dhe ata që fluturojnë rregullisht.

 

Apnea e gjumit.

 

Apnea e gjumit është një çrregullim serioz i gjumit, i cili shkaktohet prej bllokimit të frymëmarrjes duke e ekspozuar organizmin ndaj një gjendje mungese të vazhdueshme oksigjeni. Ndërprerja e frymëmarrjes disa herë gjatë gjumit, zgjat disa sekonda dhe shkakton kalimin nga një gjumë i thellë në një gjumë të lehtë , si pasojë edhe përgjumje gjatë ditës. Shumë njerëz mund të vuajnë nga kjo sindromë pa e ditur, por personat pranë tyre mund të evidentojnë simptomat të tilla si gërhitjet, vështirësitë në frymëmarrje, që i detyrojnë të flenë me gojën hapur.

 

Sindroma e këmbëve jo të qeta

A keni një ndjesi urgjente për të lëvizur këmbët ose ndjesi të pakëndshme në to, të tilla si një pulsim apo shpim? Shumë njerëz e përshkruajnë sindromin e këmbëve jo të qeta si gjemba ose si një ndjesi zvarritjeje e frikshme e insekteve në këmbë. Kjo ndjesi përkeqësohet gjatë natës duke vështirësur gjumin. Gjithashtu mund të përjetoni edhe një dridhje, e cila mund t’ju zgjojë nga gjumi.

 

Narkolepsia

A e keni të vështirë të qëndroni gjatë ditës pa dremitur pak edhe pas një gjumi të mirë gjatë natës? Nëse vuani nga narkolepsia, nuk mund të keni në kontroll gjumin dhe mund të bini në gjumë papritmas. Shenja të tjera paralajmëruese përfshijnë:

• Humbja e kontrollit të muskujve me lëvizje e dhridhje të forta
• Ëndrra – të tilla si haluçinacione që ju zë gjumi apo zgjoheni nga gjumi
• Ëndrra gjatë dremitjeve
• Kur zgjoheni, mund të keni ndjesinë sikur nuk mund të lëvizni.

 

Somnambulizmi

A ngriheni nga shtrati dhe endeni kot natën pa e ditur? A informoheni në mëngjes për aventurat e çmendura që keni bërë gjatë natës dhe nuk i mbani mend? Somnambulizmin e gjejmë më tepër tek fëmijët nga mosha 4 deri në 8 vjeç, por mund t’i ndodhë kujtdo.

 

Ditari i gjumit

Nëse mendoni se keni çrregullime të gjumit, këshillohuni me mjekun tuaj. Ai mund t'ju drejtojë disa pyetje mbi oraret e gjumit përgjatë 1-2 javëve, të tilla si:

• Në çfarë ore flini dhe zgjoheni nga gjumi?
• Sa orë dhe sa mirë keni fjetur?
• Sa kohë ju duhet për tu zgjuar?
• Çfarë keni ngrënë / pirë (sidomos kafeinë dhe alkool), dhe kur?
• Cili është niveli juaj emocional dhe i stresit?
• Cilat janë barnat që trajtoheni?

 

Trajtimi

Apnea e gjumit mund të menaxhohet duke vendosur një aparaturë që mban hapur rrugët e frymëmarrjes, nëpërmjet një presioni pozitiv ajri në mënyrë të vazhdueshme. Narkolepsia dhe sindromi i këmbëve jo të qeta mund të trajtohen me ndryshimet e stilit të jetesës dhe mjekimit me barna. Gjithashtu, pagjumësia mund të trjatohet me barna që stimulojnë gjumin.

 

Terapia

Ankthi përkeqëson pagjumësinë, por terapia e njohjes-sjelljes mund të ndihmojë në lehtësimin e problemeve tuaja. Seancat relaksuese dhe ‘biofeedback-u’ qetësojnë frymëmarrjen, rrahjet e zemrës, muskujt, dhe humorin tuaj. Gjithashtu edhe terapia e bashkëbisedimit mund të qetësojë mendjen tuaj.

 

Këshilla për një gjumë të mirë:

• Aktiviteti fizik

Ju mund të bëni disa gjëra përpara se të përgatiteni për gjumë, si psh një stërvitje e rregullt (aktivitet fizik). Është më e lehtë të flesh gjumë ose të ndihesh i përgjumur nëse trupi juaj është i lodhur. Por kujdes, lodhja e tepërt vetëm pak orë para gjumit mund të ketë një efekt të kundërt dhe mund t’ju mbajë zgjuar.

 

• Shmangni ushqimet e dëmshme

Disa ushqime dhe pije mund të jenë arsyeja për një gjumë të keq. Shmangni këto ushqime 4-6 orë para se të flini:

• kafeina, duke përfshirë kafen, çajin, dhe pijet me gaz (Coca-cola)
• ushqime të rënda apo pikante
• alkooli (ai i ndihmon disa njerëz të flenë, por gjithashtu mund të jetë shkaku që të zgjohen herë pas here gjatë gjumit).

 

• Ushqime të shëndetshme

Konsumoni një ushqim të lehtë në mbrëmje, i cili përmban shumë karbohidrate dhe tretet shpejt. Një vakt me drithëra dhe qumësht ose një kek i vogël, i cili konsumohet të paktën një orë para gjumit, është një zgjedhje shumë e mirë. Gjithashtu, një gotë qumësht i ngrohtë dhe çaj kamomil rrisin temperaturën e trupit tuaj dhe stimulojnë gjumin.

 

• Hiqni prizat!

A është pjesë e rutinës tuaj të shifni televizor orëve të vona? Sigurisht, është argëtuese, por ajo gjithashtu ju mban zgjuar dhe vigjilent. Të njëjtin efekt mund të kenë edhe të luajturit video-games dhe lundrimi në internet. Fondacioni Kombëtar i Gjumit sugjeron të hiqet televizori dhe kompjuteri nga dhoma e gjumit.

 

• Rituali para gjumit

Bindeni mendjen dhe trupin tuaj që është koha për pak gjumë me një ritual para tij. Ky ritual mund të përfshijë një dush të ngrohtë, një libër ose teknika relaksimi të tilla si një frymëmarrje e thellë. Gjithashtu është e rëndësishme që të shkoni në shtrat dhe të zgjoheni çdo ditë në të njëjtin orar, madje edhe në fundjavë. Nëse vazhdoni të keni probleme me gjumin, këshillohuni me mjekun tuaj.